Japonya Yüksek Mahkemesi, yıllar önce çocuk pornografisi suçlamasıyla yargılanıp suçlu bulunan bir kişinin, bu konuyla ilgi haberlerin Google aramalarından kaldırılması için açtığı davada Google lehine karar verdi. Karar, 2014 yılında Avrupa Birliği Yüksek Mahkemesince çıkarıldığı günden itibaren ortaya çıkan tartışmaları Japonya’da da alevlendirdi.
Unutulma hakkı hangi durumlarda kullanılabilir? Kamu yararı, unutulma hakkının önünde midir? İfade özgürlüğü nerede başlar nerede biter?
“Bireyin geçmişte işlediği bir suçtan ötürü hayatının geri kalanını damgalanmış bir şekilde geçirmeyi istememe hakkı var mıdır?” sorusundan hareketle ortaya çıkan “unutulma hakkı” etik bazı soru işaretlerini de beraberinde getiren bir yasal düzenleme.
İnternet ortamında yer alan kişiye ait kimlik bilgileri ve fotoğraf gibi özel bilgilerin, bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması olarak özetlenebilecek olan “unutulma hakkı” ne zaman kamunun haber alma hakkı karşısında önemsizleşmelidir?
Japon Yüksek Mahkemesi “kamunun bazı suçları hatırlamaya hakkı var” dedi.
Japonya Yüksek Mahkemesi, aldığı kararda AB Yüksek Mahkemesinin 2014’te çıkardığı unutulma hakkı yasasını direkt referans göstermiyor. Ancak Japon mahkemelerinde, geçmiş suçların arama motorlarında bulunabilmesiyle ilgili olarak hangi standartlarla hareket etmesi gerektiğine dair bazı kriterler belirliyor.
“Unutulma Hakkı” konusunda Google’ın başından beri gündeme getirdiği “ifade özgürlüğü” savunması, Japon mahkemesi tarafından desteklenmekle birlikte, davaların tekilliğine ve her birinin ayrı bir inceleme gerektirdiğine dikkat çekiliyor.
“Unutulma hakkı” talebi içeren davalarda, söz konusu bilginin öneminin ölçülmesi, kamu yararı ve bireyin uğradığı zararın karşılaştırılması gereğinin altını çizen Japon Yüksek Mahkemesi, bu örnekteki suçun çok ciddi olduğu ve kamunun aradan geçen zamana rağmen hala bu bilgiye ulaşma hakkı olduğu yönünde görüş açıkladı. Ancak karar Japonya’da bir tartışma başlatmış gibi görünüyor, kimilerine göre bu bakış açısı ve ayrımlar, alt mahkemelerde kafa karıştırıcı olabilir.
Davanın avukatı, Tomohiro Kanda’ya göre ise, bu karar, arama motorlarından kriminal tarihçeyi çıkarmayı daha da güçleştirirken, yalan haberlerin temizlenmesini kolaylaştıracak.
“Unutulma Hakkı” düzenlemelerinde, bireysel zarar görme ve kamu yararı arasındaki ince çizginin gelecekte nereye oturacağına dair önemli bir adım teşkil eden bu dava Türkiye için de örnek teşkil edebilir.
