Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) “Uzmanlaşma Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği” (“Tebliğ” veya “Tebliğ No:2025/2”), teşebbüsler arasında yapılan uzmanlaşma anlaşmalarının, 7/12/1994 tarihli ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun (“Kanun”) 4. maddesi hükümlerinin uygulanmasından grup olarak muaf tutulmasının koşullarını belirlemektir.
Tebliğ, 26.06.2025 tarihli resmî gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 26/7/2013 tarihli ve 28719 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uzmanlaşma Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği yürürlükten kaldırılmıştır. Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Tebliğ ile 26/7/2013 tarihli ve 28719 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uzmanlaşma Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (“Tebliğ No: 2013/3”) yürürlükten kaldırılmıştır.
Tebliğ’in kapsamı; genel olarak birbirlerini tamamlayıcı nitelikte iktisadi varlıklara ve faaliyetlere sahip bulunan teşebbüsler arasında yapılan, üretimde uzmanlaşmaya veya dağıtıma ilişkin olan, tarafların pazar payı 7. maddede belirtilen sınırları aşmayan ve 4054 sayılı Kanunun 4. maddesi çerçevesinde ele alınan anlaşmaları içermektedir.
Tebliğ kapsamındaki muafiyetin genel koşulları aşağıdaki gibidir;
- Tek taraflı uzman anlaşmaları: Aynı ürün pazarında faaliyet gösteren iki ya da daha fazla taraf arasında yapılan ve taraflardan birinin ya da birkaçının belirli bazı ürünlerin üretimini tamamen veya kısmen ya da o ürünlerin üretimini yapmamayı ve bunları o ürünleri üretmeyi veya arz etmeyi kabul eden diğer bir taraftan ya da taraflardan satın almayı kabul ettikleri anlaşmalar.
- Karşılıklı uzlaşma anlaşmaları: Aynı ürün pazarındaki iki veya daha fazla taraf arasında yapılan ve taraflardan ikisinin ya da daha fazlasının karşılıklı olarak, belirli ve fakat farklı ürünlerini tamamen veya kısmen durdurmayı ya da üretimini yapmamayı ve bu ürünleri üretmeyi ve arz etmeyi kabul eden diğer bir taraftan veya taraflardan satın almayı kabul ettikleri anlaşmalar.
- Ortak üretim anlaşmaları: Aynı ürün pazarında faaliyet gösteren ya da bir uzmanlaşma anlaşması vasıtasıyla bir ürün pazarına girmek isteyen iki ya da daha fazla tarafın belirli ürünleri ortaklaşa üretmeyi kabul ettiği anlaşmalar.
Bu tebliğine ilişkin muafiyete dahil olan diğer durumlar:
- Tarafların, münhasır alım veya münhasır satım yükümlülüğünü kabul etmesi.
- Tarafların, uzmanlaşma ürünlerini ortak dağıtması.
Anlaşmaların esas amacı olmadığı koşulda, anlaşmaların uygulanması ile doğrudan ilişkili ve gerekli olan, bir veya birden fazla tarafa fikri mülkiyet hakları devri ya da lisans verilmesi gibi yan hükümler için de bu Tebliğ hükümleri geçerlidir.
Muafiyet kapsamı dışına çıkan hâller aşağıdaki gibidir;
Aşağıda verilen tek başına veya tarafların kontrolünde olan rekabeti doğrudan veya dolaylı yoldan etkileyen faaliyetlerin ise muafiyetten yararlanamayacağı düzenlenmektedir.
- Ortak dağıtım kapsamındaki doğrudan müşteriler hariç olmak üzere üçüncü taraflara ürün satışında fiyat tespiti.
- Pazarların veya müşterilerin paylaşımı.
- Üretim miktarı veya satışların sınırlandırılması.
Pazar payı eşiği
- Uzmanlaşma anlaşmalarının 5 inci maddede öngörülen muafiyetten yararlanabilmesi için tarafların ilgili pazarlardaki toplam pazar payı %20’yi aşmamalıdır.
- Uzmanlaşma ürünlerinin tarafların biri ya da birden fazlası tarafından, aynı zamanda bu taraflarca satışı yapılan alt pazardaki ürünlerin üretiminde zorunlu olarak kısmen ya da tamamen girdi olarak kullanılan ara mallar olması durumunda, 5 inci maddede düzenlenen muafiyet ancak aşağıdaki iki koşulun birlikte sağlanması hâlinde uygulanır:
- Uzmanlaşma ürünlerinin ait olduğu pazar veya pazarlarda tarafların toplam pazar payı %20’yi geçmemeli.
- Alt pazardaki ürünlerin ait olduğu pazar veya pazarlarda tarafların toplam pazar payı yüzde 20’yi geçmemeli.
Pazar payı eşiğinin uygulanması
- maddede öngörülen pazar payı eşiğinin uygulanması bakımından aşağıdaki esaslar geçerlidir:
- Pazar payı, pazardaki satış değeri baz alınarak hesaplanır. Satış değeri verilerine ulaşılamadığı taktirde, pazardaki satış miktarı da dâhil olmak üzere diğer güvenilir pazar verilerine dayalı tahminler, ilgili teşebbüslerin pazar payını hesaplamak için kullanılabilir.
- Pazar payı bir önceki takvim yılına ilişkin veriler esas alınarak hesaplanır. Önceki takvim yılına ilişkin verilerin tarafların ilgili pazarlardaki konumunu yansıtmadığı hâllerde ise pazar paylarının hesaplanmasında, önceki üç takvim yılına ait verilerin ortalaması esas alınır.
- maddenin ikinci fıkrasındaki bağlı teşebbüsler tanımının (b) bendindeki teşebbüslere ait pazar payı (a) bendindeki hak ve yetkilere sahip her bir teşebbüse eşit olarak dağıtılır.
- Pazar payı başlangıçta yüzde 20’den fazla olmayıp daha sonra ilgili pazarların herhangi birinde bu eşiğin üzerine çıkarsa, muafiyet yüzde 20 oranındaki pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden sonraki iki yıl boyunca da geçerli olmaya devam eder.
Muafiyetin geri alınması:
Bu Tebliğ ile muafiyet tanınmış bir anlaşmanın Kanunun muafiyetin düzenlenen koşullarla bağdaşmaz etkilere sahip olduğunu tespit etmesi hâlinde; Rekabet Kurulu, Kanunun 13. maddesine dayanarak bu Tebliğ ile anlaşmaya tanınan muafiyeti geri alabilir. Bu durumda Rekabet Kurulu, nihai kararını vermeden önce tarafların yazılı ve/veya sözlü görüşlerini ister. Bu Tebliğ hükümlerine göre tanınmış olan muafiyet, Kanunun 6. maddesinin uygulanmasını engellemez.
26.06.2025 tarihli resmî gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Uzmanlaşma Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ile yapılan değişiklikler
- Tebliğ’in 4. Maddesinde ‘Dağıtım’ tanımı, uzmanlaşma ürünlerinin ticarileştirilmesini de içerecek şekilde güncellenmiştir.
- “Pazar payı eşiği” bölümünde, Madde 7’de herhangi bir tarafın ilgili pazarda aşmaması gereken pazar payı Tebliğinde yüzde 25 yerine yüzde 20 olarak kısıtlandırılmıştır.
- Tebliğ’de 7. Maddesi’nde, taraflardan alt pazarda satış yaptığı ürünlerin üretiminde ara mallar olması durumunda muafiyetin uygulama koşulları ayrıca belirtilmiştir.
- “Pazar payı eşiğinin uygulanması” başlıklı 8. Madde de ise, tarafların pazardaki konumunun geçmiş takvim yılına ilişkin veriler tarafından yansıtılmadığı noktada pazar paylarının hesabında önceki üç takvim yılına ait verilerin ortalamasının esas alınacağı belirtilmektedir.
- Madde devamında, taraflar başlangıçta pazar payı eşiğini aşmazken daha sonrasında aştığı noktada muafiyetin geçerliliği ile ilgili kısıtlamalar aşağıdaki şekilde güncellenmiştir;
Tebliğ No 2013/3 Madde 8:
Madde 8(ç); Pazar payı başlangıçta yüzde 25’ten fazla olmayıp daha sonra yüzde 30’u aşmayacak şekilde eşiğin üzerine çıkarsa, muafiyet yüzde 25 oranındaki pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden sonraki iki yıl boyunca da geçerli olmaya devam eder.
Madde 8(d); Pazar payı başlangıçta yüzde 25’ten fazla olmayıp daha sonra yüzde 30’un üzerine çıkarsa, muafiyet yüzde 30 oranındaki eşiğin ilk aşıldığı yılı takip eden yıl boyunca da geçerli olmaya devam eder.
Madde 8 (e); Madde 8, (ç) ve (d) bentlerinin sağladığı haklar, sürenin iki takvim yılını aşmasına neden olacak şekilde birleştirilemez.
Tebliğ No 2025/2-Madde 8:
Daha sonra ilgili pazarların herhangi birinde bu eşiğin (yüzde 20) üzerine çıkarsa muafiyet yüzde 20 oranındaki pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden sonraki iki yıl boyunca da geçerli olmaya devam eder.
Geçiş süresi
Tebliğ’in 11. Maddesi ile yürürlükten kaldırılan Uzmanlaşma Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (Tebliğ No: 2013/3) ile sağlanan grup muafiyetinden yararlanmakta olan ancak, bu Tebliğde öngörülen grup muafiyetinden yararlanma koşullarını taşımayan anlaşmaların bu Tebliğ ile tanınan muafiyetten yararlanabilmesi için, bu Tebliğin yürürlüğe girdiği yılı takip eden iki yıl içinde bu Tebliğ ile öngörülen koşulları sağlayacak şekilde değiştirilmeleri gerekir. Bu süre içinde anılan anlaşmalara Kanunun 4. maddesinde öngörülen yasaklamanın uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır.
26.06.2025 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren Uzmanlaşma Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği metnine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Konuyla ilgili detaylı bilgi edinmek ve uyum sürecinde profesyonel destek almak için bizimle her zaman iletişime geçebilirsiniz.
İşbu hukuki duyuru güncel hukuki konular hakkında sadece genel bilgilendirme amacı ile hazırlanmış olup, Hukuki Duyuru içerisinde yer alan değerlendirmeler hukuki tavsiye ya da hukuki görüş niteliği teşkil etmemektedir. İşbu Hukuki Duyuru içeriğinden dolayı herhangi bir şekilde SRP-Legal Hukuk Ofisine sorumluluk tahmili mümkün değildir. Bu Hukuki Duyuru kapsamındaki soru ve sorunlarınız bakımından hukuki danışman görüşü alınması tavsiye edilir
